بررسی و مقایسه فیتوشیمیایی و ضد قارچی اسانس گیاهان دارویی Origanum Vulgare L.،Mentha pulegium L. و Satureja hortensis L. علیه قارچ Alternaria solani درشرایط انبارداری

در سال‎های اخیر برای کنترل عوامل میکروبی آلوده‎کننده موادغذایی از اسانس‎های گیاهی استفاده زیادی شده است. در پژوهش حاضر به بررسی فیتوشیمایی و اثر ضدقارچی اسانس برگ گیاهان مرزه خوزستانی، مرزنجوش و پونه جمع‌آوری شده از گرین الشتر و سفید کوه خرم آباد در بهار 1394 برای کنترل کپک میوه گوجه‎فرنگی (Alternaria solani) در دوره انبارداری پرداخته شد. ابتدا اسانس گیاهان با استفاده از روش تقطیر با بخار آب با دستگاه کلونجر استخراج شد. مواد موثره این اسانس‎ها با استفاده از روش گاز کروماتوگرافی جرمی و گاز کروماتوگرافی انجام شد. برای اثر ضدقارچی اسانس‏‎ها بر بازدارندگی از رشد قارچ A. solani به دو روش دیسک کاغذی و مواد فرار روی محیط کشت PDA و همچنین جهت تعیین MIC و MFC اسانس‎ها از غلظت‎های 5/1، 7/1، 2، 3/2، 7، 5/8، 9، 5/9 میکرولیتر در میلی‏لیتردر محیط کشت PDB استفاده شد. به‎منظور بررسی اثر اسانس‏ها روی درصد آلودگی گوجه‎فرنگی به این قارچ، غلظت‏های 4 و 20 میکرولیتر بر میلی‏لیتر اسانس‎ها روی میوه آلوده به قارچ اسپری‎ پاشی شدند. بعد از هفت روز درصد آلودگی روی میوه در قالب طرح آماری سنجیده شد. بیشترین ترکیب موجود در اسانس مرزه، مرزنجوش و پونه به‌ترتیب کارواکرول (65/88 درصد)، تیمول (46/19 درصد) و پولگون (66/47 درصد) بود. این اسانس‏ها به‎ترتیب 96/48، 93/45 و 94/49 درصد در روش دیسک و 85/44، 01/51 و 96/48 درصد در روش مواد فرار از رشد قارچ A. solaniاثر داشت. همچنین غلظت 4 و 20 میکرولیتر در میلی‏لیتر به‌ترتیب 40، 78/57، 56/35 و 100، 67/66 و 40 درصد آلودگی قارچی روی بافت میوه را بطور معنی‏داری کاهش دادند. مرزه، مرزنجوش و پونه با دارا بودن ترکیبات ضدقارچی می‌توانند به ‎خوبی از رشد قارچ A. solaniجلوگیری به‌عمل آورند و می‎توانند جایگزین مناسبی در استفاده از قارچ‎کش‎ها برای کنترل این بیمارگر گیاهی باشند.